به گزارش مشرق، دولت یازدهم در تشریح نتایج عملکرد چهار ساله خود، نکاتی را به عنوان موفقیت‌های اقتصادی خود ذکر می‌کند که بر اساس آمار و ارقام ارائه شده از سوی دستگاه‌های ذیربط از جمله سازمان آمار و بانک مرکزی هم، به ظاهر صحیح می‌نمایاند. اهم این موفقیت‌ها عبارتند از«تراز مثبت تجاری»،«افزایش چشمگیر نرخ اشتغال»،«رشد بالای اقتصادی»، افزایش سرمایه گذاری خارجی«و نهایتاً رونق اقتصادی». آمار و اطلاعات دستگاه‌های مزبور نیز این ادعاها را در مواردی اثبات می‌کنند. در این نوشتار به زبان ساده و بر اساس آمار و اطلاعات و تحلیل علمی و منطقی آنها، می‌خواهیم درستی این ادعاها را مورد بررسی قرار دهیم .

تراز مثبت تجاری: دولت معتقد است پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای اولین بار تراز تجاری ایران در سال 1395 مثبت شده است. به این معنی که صادرات غیرنفتی از واردات پیشی گرفته و صادرات منهای واردات، حدود 400 میلیون دلار بیشتر شده است. آمار نیز این امر را اثبات می‌کند ( جدول 1 ). ( کل صادرات غیر نفتی 43.93 میلیارد دلار و واردات 43.684 میلیارد دلار). در تحلیل این امر ذکر چند نکته ضروری است. اولاً مبلغ 43.93 میلیارد دلار صادرات نفتی با احتساب صادرات میعانات گازی است که به دلیل راه اندازی فازهای پارس جنوبی طی یک سال گذشته از رشد 2 تا 3 میلیارد دلاری برخوردار بوده است. در حالی که خالص صادرات غیر نفتی بایستی بدون لحاظ آنها صورت گیرد. اگر صادرات میعانات گازی را از میزان صادرات کسر کنیم، میزان صادرات غیر نفتی به میزان 2.8 میلیارد دلار کمتر است یعنی ما در سال گذشته با کسری تراز تجاری به میزان 2.8 میلیارد دلار مواجه بوده‌ایم . ثانیاً صادرات کالا ( بدون مواد پتروشیمی ) در سال 1394 22.47 میلیارد دلار و در سال 1395 مبلغ 20.19 میلیارد دلار بوده است یعنی حدود 2.3 میلیارد دلار کسری صادرات کالا را داشته‌ایم و در همین سال نیز میزان واردات نسبت به سال 1394، حدود 2 میلیارد دلار افزایش داشته است. به عبارت دیگر، در حوزه تجارت کالا ( به‌جز مواد پتروشیمی ) ما حدود 4 میلیارد دلار کسری تراز تجاری داریم.

افزایش اشتغال : در طول چهار سال مدیریت دولت، بنا بر آمار سازمان آمار، نرخ بیکاری از 10.4 درصد در سال 1392 به 12.4 درصد در سال 1395 رسیده است . این در حالی است که میزان جمعیت فعال کشور (جمعیتی که جویای کار و آماده به کار است) افزایش چشمگیری داشته است و چون جمعیت جویای کار افزایش یافته پس 12.4 درصد آن هم به مراتب از نظر تعداد افزایش چشمگیر داشته است؛ به نحوی که در حال حاضر جمعیت بیکار کشور از نظر تعداد ، 3.2 میلیون نفر است. فارغ از اینکه فرد شاغل از نظر تعریف سازمان آمار عبارت است از کسی که در طول یک هفته منتهی به آمار گیری، حداقل یک ساعت، کار کرده باشد. بر اساس آمار وزارت کار، در مدت 4 سال گذشته، بخش کشاورزی رشد 3.7 درصدی داشته و در مقابل بخش صنعت، دارای کاهش 1.5 درصدی بوده است و تعداد بیکاران این بخش افزایش داشته است . اکثر افزایش اشتغال در حوزه خدمات بوده است و در نهایت از نظر تعداد در این چهار سال فقط 5.8 درصد تعداد شاغلین افزایش یافته است. یعنی در مجموع 1.2 میلیون شغل به ظرفیت سال 1392 افزوده شده است ( سالانه 300 هزار شغل ). این در حالی است که سالانه یک میلیون به جمعیت آماده به کار کشور افزدوه می‌شود و پیک جمعیتی کشور ( حدود 10 درصد جمعیت ) به سنین بین 25 تا 40 رسیده و در اوج نیاز به اشتغال قرار داریم. ( جدول 2 ) . این بدین معناست که در این مدت نه تنها ما شاهد رشد نسبی اشتغال نبوده‌ایم بلکه به طور حقیقی، میزان اشتغال کاهش داشته است .

*دکتر محسن زنگنه

منبع: روزنامه صبح نو